Özel Güvenlik Hizmetlerinde
2495 Sayılı Kanun ve 5188 Sayılı Kanunun Getirdikleri
Türkiye’de özel güvenlik hizmetleri, öncelikle 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun ile düzenlenmiş, ancak bu kanunun yetersiz kalması nedeniyle 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun yürürlüğe girmiştir. 5188 sayılı kanun, özel güvenlik sektörüne daha kapsamlı ve günümüz şartlarına uygun düzenlemeler getirmiştir.
- 2495 Sayılı Kanunun Getirdikleri (1979 – 2004)
2495 sayılı Kanun, kamu ve özel kuruluşların korunmasını sağlamak amacıyla 1979 yılında çıkarılmıştır. Ancak bu kanun, sadece belirli kurumlara yönelik düzenlemeler içerdiği için zamanla yetersiz kalmıştır.
Başlıca Düzenlemeler:
• Sadece belirli kurum ve kuruluşları kapsıyordu. (Kamu kurumları, kritik tesisler vb.)
• Özel güvenlik hizmetleri devlet kontrolündeydi.
• Güvenlik personelinin yetkileri sınırlıydı.
• Özel güvenlik hizmetlerinin kapsamı genişletilmemişti.
2495 sayılı kanun, özel güvenlik sektörünün serbestleşmesine izin vermediği için sektörün gelişimini engellemiş, bu nedenle 2004 yılında yürürlükten kaldırılarak yerine 5188 sayılı kanun getirilmiştir.
- 5188 Sayılı Kanunun Getirdikleri (2004 – Günümüz)
5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, özel güvenlik sektörünü modernize eden, özel güvenlik şirketlerinin kurulmasına izin veren ve sektöre kapsamlı düzenlemeler getiren bir kanundur.
Başlıca Düzenlemeler:
a) Özel Güvenlik Şirketlerinin Kurulması (Madde 5, 6)
• Özel güvenlik hizmetleri devlet kontrolünden çıkarılarak serbest piyasaya açıldı.
• Özel güvenlik şirketleri kurularak özel sektöre hizmet verme yetkisi tanındı.
• Özel güvenlik görevlilerinin yetkileri net bir şekilde tanımlandı.
b) Özel Güvenlik Görevlilerinin Yetkileri (Madde 7)
Özel güvenlik görevlileri, görev alanları içinde kamu güvenliğini tamamlayıcı nitelikte belirli yetkilere sahiptir:
• Kimlik sorma
• Üst araması (Kişinin rızasıyla veya mahkeme kararıyla)
• Eşya araması (X-ray, dedektör vb. cihazlarla)
• Yakalama ve kolluğa teslim etme yetkisi (Suçüstü durumlarında)
• Tutanak tutma ve olay raporu düzenleme
c) Çalışma İzni ve Kimlik Kartı (Madde 10)
• Özel güvenlik görevlileri, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından verilen özel güvenlik kimlik kartına sahip olmalıdır.
• Görev esnasında kimlik kartı görünür şekilde taşınmalıdır.
• Özel güvenlik yenileme eğitimi belirli aralıklarla alınmalıdır.
d) Özel Güvenlik Eğitimi ve Sertifikalandırma (Madde 14)
• Silahlı veya silahsız özel güvenlik eğitimi zorunlu hale getirildi.
• Özel güvenlik eğitimi veren kurumlar yetkilendirildi.
• Özel güvenlik görevlileri için sürekli eğitim ve sertifikasyon süreçleri tanımlandı.
e) Silahlı ve Silahsız Güvenlik (Madde 8, 9)
• Silahlı özel güvenlik görevlileri, valilik izniyle görev yapabilir.
• Silahsız güvenlik görevlileri, belirlenen alanlarda koruma hizmeti sağlar.
• Silah taşıma ve kullanma yetkisi, görev yerine ve yetkilendirmeye bağlıdır.
f) Özel Güvenlik Hizmetlerinin Denetimi (Madde 22, 23, 24)
• Özel güvenlik şirketleri ve görevlileri, Emniyet Genel Müdürlüğü ve valilikler tarafından düzenli olarak denetlenir.
• Kurallara uymayan güvenlik şirketlerine para cezası veya faaliyet durdurma yaptırımları uygulanabilir.
- 2495 ve 5188 Sayılı Kanunların Karşılaştırılması
Konu 2495 Sayılı Kanun (1979) 5188 Sayılı Kanun (2004 – Günümüz)
Kapsam Sadece belirli kamu kurumlarını kapsıyordu. Özel sektör dahil tüm özel güvenlik hizmetlerini kapsıyor.
Özel güvenlik şirketleri Kurulması yasaktı, güvenlik hizmetleri devlet kontrolündeydi. Özel güvenlik şirketlerinin kurulmasına izin verildi.
Yetkiler Güvenlik görevlilerinin yetkileri çok sınırlıydı. Kimlik sorma, üst arama, tutanak tutma gibi yetkiler tanındı.
Silah taşıma yetkisi Devletin belirlediği alanlarda mümkündü. Silahlı ve silahsız güvenlik ayrımı yapıldı, valilik iznine bağlandı.
Denetim ve Cezalar Devlet tarafından kontrol ediliyordu. Özel güvenlik firmaları ve görevlileri Emniyet ve Valilikler tarafından denetleniyor.
Eğitim ve Sertifikasyon Zorunlu değildi, düzenli bir eğitim sistemi yoktu. Özel güvenlik eğitimi ve sertifikasyon zorunlu hale getirildi.
Sonuç: 5188 Sayılı Kanun ile Özel Güvenlik Sektörünün Modernleşmesi
2495 sayılı Kanun, özel güvenlik hizmetlerini sadece kamu kurumlarıyla sınırlı tuttuğu ve özel sektörü kapsamadığı için yetersiz kalmıştır. Bu nedenle 2004 yılında yürürlükten kaldırılarak 5188 sayılı Kanun yürürlüğe girmiştir.
5188 sayılı Kanun ile:
✅ Özel güvenlik sektörü serbestleşmiş, özel güvenlik şirketleri kurulabilmiştir.
✅ Güvenlik görevlilerinin yetkileri netleşmiş, yasal sınırlar belirlenmiştir.
✅ Silahlı ve silahsız güvenlik ayrımı yapılmıştır.
✅ Eğitim ve sertifikasyon süreçleri zorunlu hale getirilmiştir.
✅ Özel güvenlik hizmetlerinin denetimi artırılmıştır.
Sonuç olarak, 5188 sayılı kanun, Türkiye’de özel güvenlik sektörünün profesyonelleşmesini ve büyümesini sağlamıştır. Bugün özel güvenlik görevlileri, hem kamu hem de özel sektörde önemli görevler üstlenmekte ve modern güvenlik hizmetleri sunmaktadır.
